ریشه اعتیاد و ترک اعتیاد

زمان حدودی مطالعه ۱۵ دقیقه |آخرین بروزرسانی: ۱۹ اسفند ۱۴۰۲ |درمان اعتیاد

آنچه افراد و خانواده ها باید درباره ریشه اعتیاد و ترک اعتیاد بدانند

نشانه ها، علائم و ارائه راهکار برای مقابله با اعتیاد

برخی از مردم قادر هستند از مواد مخدر بدون تاثیرات جانبی منفی بهره گیرند، این در حالی است که مواد مخدر برای بخش اعظم مصرف کنندگان خود تاثیرات مخرب بسیاری را در بر خواهد داشت. این تاثیرات بیش تر قابل توجه افرادی است که برای رهایی از مشکلات زندگی به این مواد پناه می برند. و این امر جز افزایش وخامت شرایط فعلی انها، مشکلات عدید دیگری از جمله تنهایی، طرد شدگی و ... را برای انها به ارمغان خواهد اورد. چنانچه شما نگران خود، عضوی از خانواده و یا دوستان خویش در امر اعتیاد به مواد مخدر هستید، باید گفت که راهکاری برای ان وجود دارد. در واقع با پی بردن به طبیعت این مواد و ذات اعتیاد و دانستن چرا و چگونگی پیشرفت ان می توان دیدی گسترده تر از مساله و راه های موجود برای مقابله با ان به دست اورد.  

درک استفاده و سوء استفاده ی مواد مخدر و اعتیاد

مردم هر یک دلایلی برای مصرف مواد مخدر دارند. بسیاری از آن ها ابتدا از روی کنجکاوی و خوشگذرانی و در کنار دوستان خود به مصرف مواد می پردازند، بسیاری از ورزشکاران برای ارتقای عملکرد ورزشی خود و یا مقابله با تنش و فشار های روحی چون استرس به مصرف مواد پناه می برند. مصرف مواد خود به سو مصرف آن منتهی نمی شود، در واقع هیچ نقطه ی مشخصی برای جهش از مصرف به سوء مصرف وجود ندارد. سوء مصرف مواد مخدر بیش از آنکه مربوط به میزان و زمان مواد مصرفی باشد، به علل اولیه ی مصرف و نتایج حاصل شده از آن برای شخص مصرف کننده بر می گردد. چنانچه مصرف مواد مخدر برای شما در زندگی، روابط محل کار و یا محل تحصیل تان مشکلاتی ایجاد کرده است شما به احتمال بسیار زیاد، دچار سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد به آن شده اید.

چرا بسیاری از مصرف کنندگان مواد مخدر به اعتیاد دچار می شوند؟

همانند شرایط و بیماری های دیگر، میزان آسیب پذیری در افراد متغیر است. ژن ها، سلامت روانی، خانواده و محیط اجتماعی تان هر یک نقشی در اعتیاد شما بازی می کنند. مواردی که می تواند آسیب پذیری شما را افزایش دهد شامل:
  • سابقه ی سوءمصرف مواد در خانواده
  • تجربه های طرد شدگی، سوءاستفاده و تجربیات آسیب زننده ی دیگر
  • نا هنجاری های ذهنی همچون افسردگی و استرس
  • مصرف مواد در سنین پایین
  • نحوه ی مصرف ـ کشیدن و یا تزریق یک ماده ی مخدر می تواند در اعتیاد به آن نقش بسزایی را ایفا کند

 

پزشکان و متخصصان کمپ ترک اعتیاد آوای میعاد رهایی آماده پاسخ گویی و یاری رساندن به شما تا رهایی کاملتان از دام اعتیاد هستند.
021-22290484    021-26100813

مغز و اعتیاد به مواد مخدر

با اینکه هر مواد مخدر تاثیرات جسمی بخصوصی را در بر دارد، تمامی آنها در یک وجه مشترک هستند: استفاده ی مکرر از آنها سبب تغییر عملکرد مغز می شود.
  • مصرف مواد، باعث ترشح دپامین در مغز شده و این مولد احساس شادی می شود. ذهن شما این احساسات را به خاطر سپرده و خواهان تداوم آن می باشد.
  • زمانی که به یک ماده ی مخدر اعتیاد پیدا کنید، اهمیت وجود آن در زندگی شما با نیاز هایی چون خوردن و نوشیدن که از حیاتی ترین نیازهاست، برابری می کند.
  • تغییراتی که در ذهن شما صورت می گیرد در توانایی شما برای فکر کردن، قضاوت صحیح و توانایی کنترل رفتاری شما تداخل ایجاد کرده و دیگر بدون این مواد احساس عادی سابق را نخواهید داشت
  • صرف نظر از اینکه مصرف کننده ی کدام ماده ی مخدر باشید، عطش غیر قابل کنترل برای مصرف آن نسبت به تمامی ابعاد زندگی تان اهمیت بیش تری را به خود اختصاص می دهد. چه خانواده، چه دوستان، شغل و یا حتی سلامت و شادی خودتان.
  • انگیزه ی مصرف در شما به حدی قدرتمند است که ذهنتان از هر راهی برای منطقی نشان دادن این اعتیاد و یا کتمان آن بهره می گیرد. شاید شما میزان مواد مصرفی خود و یا تاثیرات مخرب آن را نادیده بگیرید و دیدی غیر واقع بینانه به میزان اختیار و کنترل خود را در نحوه ی مصرف داشته باشید.
 

نحوه ی پیشرفت سوء مصرف مواد و اعتیاد به آن

خطی مرزی و بسیار ظریفی بین استفاده ی عادی و سوء مصرف مواد وجود دارد. تعداد اندکی از معتاد ها هنگامی که از این مرز عبور می کنند، قادر به تشخیص آن هستند. در حالی که مدت و میزان مواد مصرفی به منزله ی اعتیاد تلقی نمی شوند و می توانند تنها علائمی از مشکلات و مسائل مصرفی مواد باشند. شاید سوء مصرف مواد برای راهی جهت تداوم ارتباط اجتماعی صورت پذیرد: به طور معمول افراد برای اولین بار در موقعیت های اجتماعی همراه با دوستان و آشنایان خود به مصرف مواد می پردازند، نیاز مبرم انسان ها برای پذیرش در یک گروه آنها را به مصرف مواد سوق می دهد، موادی که شاید تنها راه ورود آنها به محفل محسوب می شود. این مساله برخی مواقع در کمین شما هستند، زمانی که ناخواسته به میزان و تعداد مصرف خود می افزایید. به عنوان مثال مصرف سیگار همراه دوستانتان در آخر هفته، مصرف اکستازی در یک جشن و کوکائین در یک مهمانی می تواند میزان مصرف شما را از هفته ای دو بار به روزی یکبار تغییر دهد. و به مرور مصرف این مواد می تواند جزء لاینفک زندگی روزمره ی شما شود.

ارزشمند شدن مواد مخدر

اگر مصرف مواد مخدر، جایگزین نیازی ارزشمند شود شما به مصرف مواد تکیه می کنید. ممکن است برای آرام کردن یا انرژی بخشیدن به خود و یا حتی کسب اعتماد به نفس از مواد استفاده کنید. ممکن است مصرف مواد را از نسخه ای پزشکی برای کاهش درد و یا استرس آغاز کنید. تا زمانی که جایگزینی بهتر و سالم تر برای آن نیافته اید، مصرف مواد شما ادامه خواهد یافت. اگر شما مواد مخدر را برای پر کردن شکافی در زندگی تان مصرف می کنید، بیشتر در معرض خطر عبور از مرز استفاده ی معمول به سوءاستفاده ی مواد قرار دارید. برای حفظ توازنی سالم در زندگی باید تجربیاتی مثبت و احساسی خوب را بدون مصرف مواد مخدر به دست بیارید.

هنگامی که مصرف مواد مخدر در زندگی شما سایه افکند

هنگامی که مصرف مواد مخدر در زندگی شما سایه افکند، در اغلب کلاس ها و در محل کار خود دیرتر حاضر می شوید. عملکرد شغلی تان کاهش پیدا می کند و شما به تدریج از مسئولیت و وظایف کاری یا خانوادگی خود سر باز می زنید. رفته رفته توانایی شما برای توقف مصرف تحلیل رفته و عملی که طبق خواسته ی خود شما پیش می رفت دیگر از حیطه ی اختیار و توانایی شما خارج شده و تبدیل به نیاز اجتناب ناپذیر روحی روانی و جسمی می گردد. به تدریج مصرف مواد مخدر زندگی شما را تحلیل می برد، پیشرفت های اجتماعی و انسانی شما را مختل می کند و شما را به انزوا و تنهایی می کشاند که یکی از علل اولیه ی پیوست شما به این مواد بوده است. خبر خوب اینکه با درمان و حمایت مناسب، شما می توانید بر آثار مخرب مواد غلبه کرده و کنترل زندگی خود را بار دیگر به دست گیرید. اولین مرحله پذیرش است، در ابتدا باید بپذیرید که دچار مشکل شده اید و به افرادی که در زندگی به شما نزدیک هستند و دوستتان دارند گوش فرا دهید، آنها به حتم شما را از عوارضی که مصرف مواد در زندگی شما داشته و خود از دیدن آن عاجز هستید به شما آگاه می کنند.  

چهار باور اشتباه در مورد سوء مصرف مواد و اعتیاد به آن

باور یک: ترک مصرف بستگی به قدرت اراده ی شما دارد. زمانی که واقعا اراده کنید می توانید مصرف مواد مخدر را کنار بگذارید.

حقیقت: مصرف طولانی مدت مواد مخدر تغییراتی را در مغز ایجاد می کند که نیازی مبرم و شدید برای مصرف را در پی دارد. این تغییرات به وجود آمده در مغز ترک مصرف را برای فرد بسیار دشوار می سازد.

باور دو: اعتیاد یک نوع بیماری است و برای درمان آن راهی وجود ندارد.

حقیقت: بسیاری از متخصصین بر این باورند که اعتیاد بیماری است که تاثیرات مخربی بر مغز دارد اما این بدین معنی نیست که همه مصرف کنندگان آن یک قربانی بی کمک هستند. تغییرات مغزی وابسته به مصرف را می توان توسط تراپی، مدیتیشن و تمرینات دیگر به حالت عادی بازگرداند.

باور سه: شما نمی توانید یک شخص را وادار به ترک کنید. آنها خود باید خواستار ترک مصرف مواد باشند.

حقیقت: درمان موفق نیازی به خواستن داوطلبانه ندارد. افرادی که توسط خانواده دوستان و یا جامعه به ترک مواد سوق داده شده اند تفاوتی با افرادی که به صورت داوطلبانه به درمان می پردازند، ندارند. اغلب معتاد ها هنگامی که ذهنشان باز است و عاری از مواد هستند تصمیم به ترک دارند.

باور چهار: درمان پیشین موفقیت آمیز نبوده است بنابراین تلاش دیگر بی فایده است.

حقیقت: رهایی از مواد مخدر یک پروسه ی طولانی مدت است که اغلب با عقب نشینی هایی همراه است. ای برگشت ها به معنی شکست پروسه نیست، بلکه تنها نشانه ای برای بازگشت به مسیر و بهبود پروسه ی رهایی است.  

علائم و نشانه های سوء مصرف مواد و اعتیاد

با وجود اینک هر یک از مواد مخدر تاثیرات بخصوص خود را بر فرد دارند، نشانه های اعتیاد در افراد یکسان است. علائم و نشانه های سوء مصرف مواد مخدر شما از انجام وظایف خود سرباز می زنید در مدرسه، خانه و محل کار. به علت مصرف مواد، کودکان خود را نادیده می گیرید، فعالیت های محل کارتان را به درستی انجام نمی دهید و در کلاس های مدرسه یا دانشگاه به درستی حاضر نمی شوید. مواد مخدر را در شرایط خطرناک مصرف می کنید و یا بعد از مصرف دست به خطر های بسیاری می زنید به عنوان مثال پس از مصرف مواد با میزان بالا به رانندگی می پردازید، از سرنگ کثیف برای تزریق استفاده می کنید و یا رابطه ی جنسی محافظت نشده برقرار می نمایید. مصرف مواد شما را به مشکلات قانونی دچار ساخته است، به عنوان مثال به علت وضعیت نامناسب دستگیر شده باشید، رانندگی نامناسب به علت مصرف مواد مخدر و یا دزدی برای تهیه ی مواد. مصرف مواد مخدر در روابط شما تاثیر مخرب می گذارد، همانند بحث و مشاجره با شریک زندگی تان، از دست دادن دوستان و نارضایتی مدیر در محل کار از شما.  

علائم و نشانه های اعتیاد به مواد مخدر

علائم و نشانه های اعتیاد به مواد مخدر

ظرفیت مصرف در شما بالا می رود و باید میزان مصرف خود را نسبت به روزهای اول افزایش دهید تا حسی را که در آن روزها با همان میزان کم دریافت می کردید به دست بیاورید. مواد را مصرف می کنید که از آثار و نتایج عدم مصرف آن جلوگیری کنید چرا که اگر به مدت طولانی را بدون مواد سپری کنید تاثیراتی چون حالت تهوع، خستگی، بی خوابی، افسردگی، عرق، لرزش و استرس را تجربه می کنید. کنترل مصرف مواد از دست شما خارج می شود شما اغلب مواد مصرف می کنید و شاید این میزان بیشتر از آنچه که می خواستید است و بارها به خود گفته اید قصد مصرف این میزان از مواد را ندارید. زندگی شما حول محور مصرف مواد مخدر می چرخد سما زمان بسیاری را صرف مصرف و فکر درباره ی مواد می گذرانید. به این می اندیشید که چطور به مواد دسترسی پیدا کرده و از اثرات آن ایمن بمانید. فعالیت هایی را که از انجام آن لذت می بردید را ترک می کنید همچون سرگرمی ها، ورزش و روابط اجتماعی. شما با وجود اینکه میدانید مواد به شما صدمه وارد می کند به مصرف آن ادامه می دهید مشکلات عدیدی چون بیماری های عفونی، گیجی، بیهوشی تغییرات رفتار ناگهانی، افسردگی و پارانویا.  

حمایت برای بهبودی امری اجتناب ناپذیر است

یک معتاد نباید به تنهایی اقدام به ترک مواد مخدر کند. چرا که به سادگی می تواند انگیزه ی خود را از دست بدهد و با منطق "فقط یکبار دیگر" از ترک مواد دور و دور تر شود. کسی که قصد ترک مواد را دارد و به کمپ ها، برنامه ی ترک مواد فردی، تراپی و یا هر گزینه ی دیگری رجوع می کند باید توسط یک فرد حمایت شود. ترک مواد مخدر با پشتیبانی افرادی که انگیزه و راهنمایی به فرد مذکور می دهند بسیار آسان تر خواهد بود. این پشتیبانی می تواند از سمت اعضای خانواده، دوستان صمیمی، مامورین سلامت، تراپیست ها و یا مشاورها، دیگر افراد معتادی که موفق به ترک شده اند و سایر افراد.  

علائمی که نشان می دهند یک دوست یا عضوی از خانواده ی شما به سوء مصرف مواد دچار است

صرف کنندگان مواد مخدر اغلب تلاش می کنند علائم و مشقت های خود را پنهان کنند. علائم زیر نشانه هایی برای تشخیص یک مصرف کننده ی مواد است.

مشخصات فیزیکی و ظاهری سوء مصرف مواد

  • قرمزی چشم، قرنیه ی کوچک تر یا بزرگ تر از حد معمول
  • تغییر در اشتها یا برنامه ی خواب
  • کاهش یا افزایش یکباره ی وزن
  • بوی غیر عادی از دهان، بدن و یا لباس
  • تحلیل قوای جسمی و ظاهری
  • لرزش و لکنت زبان

علائم رفتاری سوء مصرف مواد

  • ترک تحصیل و کار
  • نیاز غیر منتظره به پول و مشکلات مالی (برای کسب پول ممکن است دست به دزدی یا سرقت بزنند)
  • درگیر رفتارهای مشکوک و پنهانی
  • تغییر ناگهانی دوستان، محفل ها و سرگرمی ها
  • به صورت مداوم درگیر مشکلاتی قبیل درگیری، تصادف و فعالیت های غیر قانونی شدن

علائم و نشانه های روانی سوء مصرف مواد

  • تغییرات غیر قابل توضیح در رفتار و تفکرات
  • تغییر رفتار و حالت ناگهانی، کج خلقی و یا پرخاشگری
  • دوره های غیر معمول بیش فعالی، آشفتگی و یا سرگیجه
  • کمبود انگیزه
  • ظاهر آشفته و بهم ریخته بی هیچ دلیلی

اثرات ویژه ی هر یک از ماده های مخدر

ماریجوانا: چشمان تر و قرمز، صحبت با صدای بلند، خنده های بلند و خوابالودگی، کمبود علاقه، انگیزه و کاهش یا افزایش وزن افسردگی

زاناکس، والیوم و جی ایچ بی: انقباض مردمک چشم، حالات مستی، عدم تمرکز، گیجی، قضاوت ضعیف، لکنت زبان، خواب آلودگی محرک

آفتامین، کوکائین، کریستال یا شیشه: اتساع مردمک، بیش فعالی، کج خلقی، استرس، صحبت زیاد و افسردگی، خواب زیاد در ساعات نامعمول، زمان زیاد بی خوراک و خواب ماندن، دهان و بینی خشک

مواد استنشاقی (چسب، آئروسل و بخار): چشمان تر، دید ضعیف، حافظه و تفکر ضعیف، جوش و التهاب پوستی در نزدیکی بینی و دهان، سردرد، حالت تهوع.

مواد توهم زا (ال اس دی، پی سی پی): اتساع مردمک، کج خلقی و رفتار های عجیب مثل پارانویا، پرخاشگری، توهم، تغییر رفتار، مردم گریزی، در خود و یا اشیاء غرق شدن، لکنت زبان، سردرگمی

هروئین: انقباض مردمک، عکس العمل نشان ندادن قرنیه به نور، اثر تزریق، خواب در ساعات نا معمول، عرق، تهوع، سرفه، آبریزش بینی، خارش و کمبود اشتها  

زمانی که یکی از عزیزان شما به سوء مصرف مواد دچار است

اگر شما پی برده اید که یکی از دوستان یا اعضای خانواده تان درگیر این مساله شده است، راه کار های زیر می تواند برای شما سودمند واقع شوند:

صحبت کردن

با وی در مورد نگرانی تان صحبت کنید، بدون قضاوت یا داوری حمایت و پشتیبانی خود را به او ابراز کنید. اعتیاد هر چه زودتر درمان شود، بهتر است. پس صبوری را در این امر کنار بگذارید! لیست اعمالی را که از عزیزتان انجام داده و باعث نگرانی شما شده است فراهم کنید.

مراقب خودتان باشید

آنقدر در اعتیاد عزیزتان درگیر نشوید که نیازهای خود را نادیده بگیرید. از داشتن دوستانی برای کمک و راهنمایی اطمینان حاصل کنید، نباید خود را تنها و بی پشتوانه در موقعیت های خطرناک قرار دهید.

از سرزنش خود جدا بپرهیزید

شما می توانید از دوست یا عزیزتان برای ترک مواد حمایت کرده و وی را به ترک ترغیب نمایید اما نمی توانید او را مجبور به انجام این کار کنید. به خاطر بسپارید که شما نمی توانید به جای آنها تصمیم بگیرید. یکی از اصلی ترین گام ها در راه رهایی از مواد این است که به فرد اجازه دهید مسئولیت اعمال خود را به عهده بگیرد.

هرگز ...

  • به تنبیه، تهدید و نصیحت نپردازید.
  • احساس پشیمانی را در وی بیدار نکنید چرا که این امر خود محرکی برای مصرف مواد خواهد بود.
  • برای یک مصرف کننده ی مواد بهانه و داستان های جعلی نسازید و برای نتایج منفی رفتار و اعمالشان سپر و یا پناه نباشید.
  • وظایف آنان را به عهده نگیرید، آنها را بی اهمیت، بی مسئولیت و بی ارزش قلمداد نکنید.
  • مواد را بیرون نیندازید و سعی در پنهان کردن آن نکنید
  • هنگامی که فرد میزان زیادی مواد مصرف کرده با وی به جدال نپردازید
  • با آنها مواد مصرف نکنید
  • به خاطر رفتار و اعمال دیگران احساس گناه و پشیمانی را در خود زنده نکنید

هنگامی که فرزند نوجوان شما به این مساله دچار است

هنگامی که پی می برید فرزند نوجوان شما به مصرف مواد می پردازد، شاید در وهله ی اول ترس، سردرگمی و خشم را تجربه کنید. اما بهتر است در مواجهه با فرزند خود آرامش را حفظ کرده و نگرانی خود را به او ابراز کنید. بگزارید بداند که شما عاشقانه دوستش دارید و خواهان حمایت از او هستید.

نشانه های سوء مصرف مواد در نوجوانان

در حالی که تجربه ی مواد صرفا به اعتیاد منجر نمی شود، با این حال مصرف مواد در سنین کم احتمال اعتیاد های شدید تر و موقعیت های بحرانی تری در مقابله با مواد در آینده پدید خواهد آورد. علاوه براین خطر ابتلا به اعتیاد را در تغییرات بزرگ مراحل زندگی همچون تغییر مدرسه، تغییر محل سکونت، طلاق و ... بیشتر به چشم خواهند دید. وظیفه ی والدین تشخیص نشانه های دوران بلوغ از نشانه های اعتیاد است. راهنمایی زیر می تواند آنها را در تشخیص این امر یاری دهد:
  • چشمان قرمز و اتساع مردمک امکان دارد نوجوان از قطره ی چشم برای پنهان کردن این نشانه استفاده کند
  • حاضر نشدن در کلاس ها بی اهمیتی به نمره ها و پایین آمدن آنها، پدیدار شدن مشکلات جدی در مدرسه
  • گم کردن پول اشیا قیمتی یا نسخه ها
  • تمایل بیش از اندازه به تنهایی، افسردگی و مردم گریزی و یا پرخاشگری
  • ترجیح دادن یک گروه دوستی بر گروهی دیگر، در مورد گروه دوستی جدید رمزآلود برخورد کردن
  • عدم علاقه به فعالیت ها و سرگرمی های سابق و دروغ گفتن در مورد سرگرمی ها و فعالیت های جدید
  • خواستار حریم شخصی بیشتر بودن، قفل کردن درها، اجتناب از برقراری تماس چشمی و رفت و آمد های مشکوک و بی صدا

پنج قدم مهم که والدین می توانند برای کمک به فرزندانشان بردارند

  1. ایجاد قوانین فرزند شما باید بداند که مصرف مواد با چه نتایجی رو بروست. از تهدید های تو خالی و وضع قوانینی که از اجرای آنها ناتوان هستید اجتناب کنید. در این زمینه با همسر خود هماهنگ باشید.
  2. فعالیت های فرزندتان را زیر نظر بگیرید. ازینکه فرزنداتان وقتش را با چه کسانی می گذراند و به چه مکان هایی می رود مطلع باشید. هر از چندگاهی مکانهایی را که برای جاسازی مواد مناسب است جست و جو کنید ( در کوله پشتی، لابه لای کتاب ها در قفسه، در جعبه های سی دی، و ...). به فرزندتان توضیح دهید که عدم داشتن حریم خصوصی ناشی از مصرف مواد مخدر توسط خود اوست.
  3. او را به فعالیت ها و علایق اجتماعی دیگری تشویق کنید. فرزندتان را در معرض سرگرمی ها و تفریحاتی مثل ورزشهای گروهی، کلاب های پس از مدرسه و... قرار دهید.
  4. با فرزندتان در مورد مسائل ی که باعث تمایل آنها به مصرف مواد شده است صحبت کنید.
  5. کمک بگیرید! فرزندان در این سن نسبت به والدین خود رفتاری سرکشانه داسته و دوست ندارند از صحبت ها و یا نصایح آنها بهره بگیرند. اما اگر مربی ورزش، دبیر و یا فرد دیگری که فرزندتان از وی حساب می برد را درگیر ماجرا کنید، به حتم سریع تر به نتیجه ی دلخواه خواهید رسید و فرزندتان تمایل بیشتری برای پیروی و حرف شنوی از آنان را دارد.