آمفتامین، ماده‌ای محرک است که تأثیر زیادی بر سیستم عصبی مرکزی دارد. این دارو ابتدا در اوایل قرن بیستم کشف شد و به سرعت در درمان اختلالاتی مانند کم‌توجهی و بیش‌فعالی (ADHD) و نارکولپسی مورد استفاده قرار گرفت. آمفتامین با افزایش انتقال دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و نوراپی‌نفرین، هوشیاری و تمرکز را افزایش می‌دهد و خواب‌آلودگی را کاهش می‌دهد. با این حال، سوءمصرف و استفاده غیرپزشکی از این ماده می‌تواند به عوارض جدی جسمانی و روانی منجر شود. در این مقاله، به بررسی جامع این دارو، مکانیزم عمل، کاربردها، عوارض و راه‌های درمان اعتیاد به آن خواهیم پرداخت.
آمفتامین چیست؟
آمفتامین یک محرک سیستم عصبی مرکزی (CNS) است که به شکل دارو و به صورت غیرقانونی مصرف می‌شود. آمفتامین‌ها در اشکال مختلفی مانند قرص، کپسول، پودر و کریستال تولید شده و به‌طور غیرقانونی تحت عناوینی چون "سرعت (Speed)" به فروش می‌رسند.
آمفتامین‌ها با افزایش سطح دوپامین، نوراپی نفرین و سروتونین در مغز، باعث ایجاد احساس سرخوشی، افزایش انرژی، کاهش خستگی و بهبود تمرکز می‌شوند. این اثرات می‌تواند باعث شود که مصرف کنندگان آمفتامین احساس قدرت، توانایی و اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند.
انواع آمفتامین
آمفتامین‌ها در انواع مختلفی تولید و استفاده می‌شوند که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند. این انواع به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: آمفتامین‌های دارویی و آمفتامین‌های غیرقانونی. در زیر به برخی از مهم‌ترین انواع آمفتامین‌ها اشاره می‌کنیم:
-
آمفتامین‌های دارویی
این گروه از آمفتامین‌ها به صورت قانونی و تحت نظارت پزشکی برای درمان اختلالات خاص تجویز می‌شوند:
- ادرآل (Adderall): شامل آمفتامین و دکستروآمفتامین است و برای درمان اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی (ADHD) و نارکولپسی استفاده می‌شود.
- ریتالین (Ritalin): متیل فنیدات یکی از ترکیبات اصلی آن است و برای درمان ADHD و نارکولپسی تجویز می‌شود.
- ویوانس (Vyvanse): حاوی لیسدگزامفتامین است و برای درمان ADHD و همچنین اختلالات پرخوری استفاده می‌شود.
- دکستدرین (Dexedrine): حاوی دکستروآمفتامین است و برای درمان ADHD و نارکولپسی به کار می‌رود.
-
آمفتامین‌های غیرقانونی
این نوع آمفتامین‌ها به صورت غیرقانونی تولید و مصرف می‌شوند و معمولاً با نام‌های خیابانی شناخته می‌شوند. این ترکیبات به شدت اعتیادآور و خطرناک هستند:
- مت‌آمفتامین (Methamphetamine): به نام‌های خیابانی مانند "کریستال"، "مت" و "شیشه" شناخته می‌شود. این ماده به شدت اعتیادآور و خطرناک است و تأثیرات شدیدی بر سیستم عصبی مرکزی دارد.
- آمفتامین سولفات: معمولاً به صورت پودر یا قرص در خیابان‌ها فروخته می‌شود و به دلیل اثرات قوی خود مورد سوءمصرف قرار می‌گیرد.
-
سایر انواع و نام‌های تجاری
- کانسرتا (Concerta): مشابه ریتالین است و برای درمان ADHD استفاده می‌شود.
- فوکالین (Focalin): برای درمان ADHD به کار می‌رود و حاوی دکسترومتیل فنیدات است.
- متادیت (Metadate): یک نوع متیل فنیدات است که برای درمان ADHD تجویز می‌شود.
این‌ها تنها چند نمونه از انواع آمفتامین‌ها هستند که هر کدام با ترکیبات و نام‌های مختلف برای درمان اختلالات خاص تجویز می‌شوند یا به صورت غیرقانونی مصرف می‌گردند. مصرف غیرپزشکی این مواد می‌تواند به عوارض جدی جسمانی و روانی منجر شود
عوارض مصرف آمفتامین
مصرف آمفتامین می‌تواند عوارض جسمانی و روانی مختلفی به همراه داشته باشد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
عوارض جسمانی
- افزایش ضربان قلب و فشار خون: مصرف آمفتامین باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون می‌شود که می‌تواند به مشکلات قلبی و عروقی مانند سکته قلبی و مغزی منجر شود.
- کاهش اشتها و کاهش وزن: آمفتامین معمولاً باعث کاهش شدید اشتها و در نتیجه کاهش وزن می‌شود که در بلندمدت می‌تواند مشکلات تغذیه‌ای ایجاد کند.
- افزایش دمای بدن: مصرف آمفتامین می‌تواند دمای بدن را به سطح‌های خطرناکی افزایش دهد که ممکن است مشکلات جدی مانند تشنج و اختلال در کارایی کلیه‌ها را به همراه داشته باشد.
- مشکلات گوارشی: مشکلاتی مانند یبوست، اسهال، سوزش و گرفتگی معده از دیگر عوارض جسمانی مصرف آمفتامین هستند.
- خشکی دهان و مشکلات دندانی: خشکی دهان ناشی از مصرف آمفتامین می‌تواند به مشکلات دندانی مانند پوسیدگی دندان‌ها منجر شود.
عوارض روانی
- اضطراب و افزایش تحریک: آمفتامین می‌تواند باعث افزایش اضطراب و تحریک‌پذیری شود که ممکن است به اختلالات رفتاری و مشکلات در روابط اجتماعی منجر شود.
- بی‌خوابی و اختلالات خواب: این ماده می‌تواند باعث کاهش خواب و بی‌خوابی شود که در بلندمدت به اختلالات خواب جدی منجر می‌شود.
- پرخاشگری و نوسانات خلقی: مصرف آمفتامین می‌تواند به نوسانات خلقی، پرخاشگری و تحریک‌پذیری منجر شود.
- افسردگی و خستگی مزمن: پس از اثرات اولیه آمفتامین، ممکن است فرد دچار افسردگی و خستگی شدید شود که این حالت می‌تواند به چرخه مصرف مجدد و وابستگی منجر شود.
- خطر اعتیاد: آمفتامین به شدت اعتیادآور است و مصرف طولانی‌مدت و غیرپزشکی آن می‌تواند به وابستگی شدید و مشکلات جدی جسمانی و روانی منجر شود.
عوارض بلندمدت
- اختلالات روان‌پریشی: مصرف طولانی‌مدت آمفتامین می‌تواند به اختلالات روان‌پریشی مانند هذیان و توهم منجر شود.
- تخریب سیستم عصبی: مصرف مداوم و بیش از حد این ماده می‌تواند به تخریب سیستم عصبی و مشکلات جدی مانند اختلالات حرکتی منجر شود.
- مشکلات قلبی و عروقی بلندمدت: مصرف طولانی‌مدت آمفتامین می‌تواند به مشکلات قلبی و عروقی جدی مانند بزرگ شدن قلب و نارسایی قلبی منجر شود.
علاوه بر این، مصرف آمفتامین می‌تواند باعث ایجاد وابستگی روانی و جسمی شود. وابستگی روانی به این معناست که فرد حتی در صورت آگاهی از عوارض جانبی، نمی‌تواند مصرف آمفتامین را متوقف کند. وابستگی جسمی به این معناست که بدن فرد به آمفتامین نیاز پیدا می‌کند و در صورت قطع مصرف آن، علائم ترک مانند خستگی، افسردگی و تحریک پذیری بروز می‌کنند.
عوارض مصرف آمفتامین بر مغز
آمفتامین ها با افزایش سطح دوپامین، نوراپی نفرین و سروتونین در مغز، باعث ایجاد اثرات خود می شوند. دوپامین، نوراپی نفرین و سروتونین انتقال دهنده های عصبی هستند که نقش مهمی در تنظیم خلق و خو، انگیزه، تمرکز و حافظه ایفا می کنند.
- افزایش فعالیت مغز: آمفتامین ها باعث افزایش فعالیت مغز می شوند. این افزایش فعالیت می تواند باعث ایجاد احساس سرخوشی، افزایش انرژی، کاهش خستگی و بهبود تمرکز شود.
- آسیب به سلول های عصبی: مصرف بیش از حد آمفتامین می تواند باعث آسیب به سلول های عصبی شود. این آسیب می تواند منجر به مشکلاتی مانند اختلالات شناختی، اختلالات حرکتی و اختلالات روانی شود.
- کاهش سطح دوپامین: مصرف آمفتامین می تواند باعث کاهش سطح دوپامین در مغز شود. این کاهش سطح دوپامین می تواند منجر به مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب و مشکلات انگیزشی شود.
-
تغییرات در ساختار مغز: مصرف آمفتامین می تواند باعث تغییراتی در ساختار مغز شود. این تغییرات می تواند منجر به مشکلاتی مانند اختلالات یادگیری، اختلالات حافظه و اختلالات شخصیت شود.
عوارض مصرف آمفتامین بر زنان باردار
مصرف آمفتامین در دوران بارداری می تواند عوارض جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. این عوارض عبارتند از:
عوارض برای مادر
- سقط جنین: مصرف آمفتامین در سه ماهه اول بارداری می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.
- زایمان زودرس: مصرف آمفتامین می تواند خطر زایمان زودرس را افزایش دهد.
- وزن کم هنگام تولد: نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری آمفتامین مصرف کرده اند، ممکن است وزن کمتری هنگام تولد داشته باشند.
- مشکلات تنفسی در نوزاد: نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری آمفتامین مصرف کرده اند، ممکن است مشکلات تنفسی در هنگام تولد داشته باشند.
- اختلالات روانی در مادر: مصرف آمفتامین در دوران بارداری می تواند خطر ابتلا به اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب را در مادر افزایش دهد.
عوارض برای جنین
- نقص های مادرزادی: مصرف آمفتامین در دوران بارداری می تواند خطر ابتلا به نقص های مادرزادی مانند شکاف کام و شکاف لب را افزایش دهد.
- اختلالات رشد: مصرف آمفتامین در دوران بارداری می تواند رشد جنین را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به مشکلاتی مانند کاهش قد، کاهش وزن و کاهش دور سر شود.
- اختلالات رفتاری در کودک: نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری آمفتامین مصرف کرده اند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلالات رفتاری مانند ADHD، اختلالات اضطرابی و اختلالات خلقی قرار داشته باشند.
علائم مصرف آمفتامین کدامند؟
مصرف آمفتامین ممکن است باعث ظهور علائم و عوارض مختلف شود. این علائم می‌توانند در داروهای تجویزی مصرف شده به عنوان درمان در اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)، یا در صورت مصرف غیرقانونی به عنوان مواد مخدر، ظاهر شوند. برخی از علائم مصرف آمفتامین عبارتند از:
- افزایش انرژی و بیداری: مصرف آمفتامین می‌تواند باعث افزایش انرژی و بیداری شود.
- کاهش اشتها: افراد ممکن است احساس کاهش اشتها کنند و وزن خود را از دست دهند.
- افزایش تمرکز و توجه: برای افرادی که از این دارو به عنوان درمان استفاده می‌کنند، بهبود توجه و تمرکز ممکن است رخ دهد.
- افزایش فعالیت جسمانی: ممکن است افراد احساس افزایش فعالیت جسمانی و تحرک نمایند.
- افزایش ضربان قلب و فشار خون: مصرف آمفتامین ممکن است باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون شود.
- افزایش خلق و خو: مصرف آمفتامین ممکن است باعث افزایش خلق و خو و احساس انگیزه شود.
- اختلالات خواب: ممکن است باعث مشکلات در خواب شود، مانند کاهش خواب یا افزایش بیداری شبانه.
- احساس عصبی یا هیجانی: افراد ممکن است احساسات عصبی، هیجانی یا بی‌قراری را تجربه کنند.
- احتمال افزایش ریسک اعتیاد: مصرف بلندمدت و بیش از حد آمفتامین ممکن است منجر به افزایش ریسک اعتیاد شود.
در صورت مصرف غیرقانونی یا بدون نظارت پزشک، ممکن است عوارض جانبی جدی نیز به وجود آید، از جمله اختلالات قلبی، اختلالات روانی، و مشکلات سلامت جسمی. همچنین، قاچاق و استفاده غیرقانونی از آمفتامین باعث مشکلات حقوقی نیز می‌شود. اگر شما یا کسی اطرافیانتان علائم مصرف مواد مخدر یا داروهای تجویزی بدون نظارت پزشکی را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک یا متخصص مراجعه کنید.
اعتیاد به آمفتامین
اعتیاد به آمفتامین یک بیماری مزمن است که با تمایل شدید و غیرقابل کنترل به مصرف آمفتامین و سایر مواد مخدر شبه آمفتامین مشخص می شود. این تمایل می تواند منجر به رفتارهای مخرب و پرخطر شود و بر روابط، شغل و سلامتی فرد تأثیر منفی بگذارد.
علائم اعتیاد به آمفتامین
- تمایل شدید به مصرف آمفتامین
- مصرف مکرر آمفتامین، حتی در صورت عواقب منفی
- ناتوانی در کنترل مصرف آمفتامین
- اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا تحصیلی
- استفاده از آمفتامین برای مقابله با مشکلات یا احساسات ناخوشایند
آمفتامین ها به شدت اعتیادآور هستند و می توانند در عرض چند هفته یا چند ماه باعث اعتیاد شوند. مصرف آمفتامین می تواند باعث تغییراتی در مغز شود که تمایل به مصرف آن را افزایش می دهد. این تغییرات می تواند باعث شود که افراد مصرف کننده آمفتامین، حتی پس از آگاهی از عواقب منفی مصرف آن، نتوانند مصرف آن را متوقف کنند.
ترک آمفتامین
ترک آمفتامین یک فرآیند دشوار و چالش برانگیز است که می تواند چندین ماه طول بکشد. علائم ترک آمفتامین معمولاً در عرض چند ساعت یا چند روز پس از قطع مصرف آمفتامین شروع می شوند.
علائم ترک آمفتامین
- خستگی
- افسردگی
- اضطراب
- بی‌خوابی
- کاهش اشتها
- سردرد
- مشکلات تمرکز
- تشنج
علائم ترک آمفتامین می تواند شدید باشد و می تواند باعث شود که فرد مصرف آمفتامین را دوباره شروع کند. برای کنترل علائم ترک آمفتامین، معمولاً از داروهای خاصی استفاده می شود.
درمان دارویی ترک آمفتامین
داروهای مختلفی برای کمک به کنترل علائم ترک آمفتامین در دسترس هستند. این داروها می توانند به کاهش شدت علائم و تسهیل روند ترک کمک کنند.
برخی از داروهای مورد استفاده برای ترک آمفتامین عبارتند از:
- دگزامفتامین (Dextroamphetamine): این دارو یک داروی محرک است که می تواند به کاهش خستگی و افزایش انرژی کمک کند.
- متیل فنیدات (Methylphenidate): این دارو نیز یک داروی محرک است که می تواند به کاهش خستگی و افزایش انرژی کمک کند.
- بوپروپیون (Bupropion): این دارو یک داروی ضد افسردگی است که می تواند به کاهش افسردگی و اضطراب کمک کند.
- نالتریکسون (Naltrexone): این دارو یک داروی ضد اعتیاد است که می تواند به کاهش تمایل به مصرف آمفتامین کمک کند.
درمان روان درمانی ترک آمفتامین
درمان روان درمانی نیز می تواند در ترک آمفتامین مفید باشد. درمان روان درمانی می تواند به افراد کمک کند تا با عواملی که منجر به اعتیاد آنها شده است، مقابله کنند و از عود اعتیاد جلوگیری کنند.
حمایت گروهی ترک آمفتامین
حمایت گروهی نیز می تواند در ترک آمفتامین مفید باشد. حمایت گروهی (معمولا در کمپ ترک اعتیاد در تهران انجام می شود) می تواند به افراد کمک کند تا از دیگرانی که با اعتیاد به مواد مخدر دست و پنجه نرم می کنند، حمایت دریافت کنند.
مراحل ترک آمفتامین
ترک آمفتامین معمولاً شامل مراحل زیر است:
- مرحله سم‌زدایی: این مرحله شامل قطع مصرف آمفتامین و کنترل علائم ترک است. این مرحله معمولاً چند هفته طول می کشد.
- مرحله تثبیت: این مرحله شامل حفظ بهبودی و جلوگیری از عود اعتیاد است. این مرحله معمولاً چند ماه طول می کشد.
- مرحله بازیابی: این مرحله شامل بهبودی کامل و بازگشت به زندگی سالم است. این مرحله می تواند چندین سال طول بکشد.
ترک آمفتامین یک فرآیند طولانی و دشوار است، اما امکان پذیر است. با کمک گرفتن از یک متخصص و حمایت خانواده و دوستان، می توانید اعتیاد خود را درمان کنید و زندگی سالم و پربار را دوباره آغاز کنید.
برای مشاوره رایگان می توانید به کمپ ترک اعتیاد آوای میعاد رهایی تماس بگیرید.
021-22290484 021-26100813
